کاشت خیار در لوله پلیکا
کاشت خیار در لوله پلیکا یک روش نوین و کارآمد برای پرورش این محصول، به ویژه در فضاهای محدود مانند آپارتمان ها و بالکن ها است. این شیوه نوین با استفاده از لوله های PVC به عنوان بستر کشت، امکان کشاورزی عمودی و بهینه سازی مصرف آب و مواد غذایی را فراهم می کند.
این رویکرد نوآورانه در باغبانی به شما اجازه می دهد تا حتی با کمترین فضا نیز به تولید محصول بپردازید. استفاده از لوله های پلیکا، که به راحتی قابل تهیه و نصب هستند، فرآیند کشت خیار را برای علاقه مندان به کشاورزی شهری یا کسانی که دسترسی به زمین زراعی ندارند، بسیار آسان می کند. این روش نه تنها از فضای موجود به بهترین شکل استفاده می کند، بلکه امکان کنترل دقیق تر شرایط رشد گیاه را نیز فراهم می آورد.در این مقاله از مجله دشت سرو به آموزش کامل کاشت خیار در لوله پلیکا میپردازیم.
مراحل کاشت خیار و پرورش آن
فرآیند کلی کاشت و پرورش خیار در لوله های پلیکا شامل چندین گام اساسی است که از انتخاب بذر آغاز شده و تا برداشت محصول ادامه می یابد. این مراحل با آنچه در کشت سنتی مرسوم است تفاوت هایی دارد که بیشتر مربوط به نوع بستر و سیستم آبیاری است. ابتدا باید بذر مناسب را انتخاب کرده و سپس اقدام به آماده سازی لوله های پلیکا به عنوان محیط رشد نمود. پس از آن، بذرها یا نشا های آماده شده به دقت در حفره های ایجاد شده روی لوله ها کاشته می شوند.
مراقبت های پس از کاشت، شامل تنظیم دقیق آبیاری و تامین محلول غذایی مناسب، کنترل دما و نور، و مدیریت آفات و بیماری ها، از اهمیت بالایی برخوردار است. در نهایت، با رسیدن محصول، مرحله برداشت آغاز می شود. هر یک از این گام ها نیازمند توجه به جزئیات خاصی است تا اطمینان حاصل شود که گیاهان در بهترین شرایط ممکن رشد کرده و به حداکثر پتانسیل تولید خود دست یابند.
در این روش کشاورزی عمودی، مدیریت فضای رشد و حمایت از بوته ها اهمیت دوچندانی پیدا می کند، زیرا گیاهان به سمت بالا هدایت می شوند. سیستم ریشه ای در یک محیط محدود قرار دارد و بنابراین تامین مداوم آب و مواد غذایی حیاتی است. کنترل عوامل محیطی مانند دما و رطوبت در این سیستم ها اغلب آسان تر است، که به کاهش تنش های وارده بر گیاه و افزایش کیفیت محصول کمک می کند.
نکات مهم در انتخاب بذر خیار
انتخاب بذر مناسب، سنگ بنای موفقیت در هر روش کشتی، از جمله کاشت خیار در لوله پلیکا است. برای این سیستم، که غالباً به صورت بدون خاک و عمودی است، توصیه می شود از بذرهایی استفاده شود که برای کشت گلخانه ای یا کشت در گلدان و محیط های کنترل شده مناسب هستند. بذرهای ارقام پارتنوکارپ (Parthenocarp) یا بی دانه گزینه ای عالی محسوب می شوند، زیرا بدون نیاز به گرده افشانی میوه تولید می کنند، که این امر در محیط های بسته یا بدون حشرات گرده افشان بسیار کارآمد است.
کیفیت بذر نیز بسیار مهم است؛ بذرهای سالم، پرتوان و با قوه نامیه بالا، جوانه زنی یکنواخت و رشد اولیه قوی را تضمین می کنند. مقاومت به آفات و بیماری های رایج نیز فاکتور مهمی در انتخاب بذر است، زیرا پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. با توجه به تنوع ارقام خیار (مانند خیار سبز، خیار بوته ای، خیار درختی، خیار شور)، باید واریته ای را انتخاب کرد که با شرایط محیطی شما (نور، دما) و همچنین فضای موجود در لوله پلیکا سازگار باشد.
بررسی نیازهای نوری و دمایی واریته انتخابی و تطابق آن با محیط کشتی شما، به خصوص اگر قصد دارید در تمام طول سال به کشت بپردازید، ضروری است. همچنین، برخی ارقام خیار بوته ای برای فضاهای محدود مناسب تر هستند، در حالی که ارقام رونده نیاز به حمایت بیشتری دارند که باید در طراحی سیستم لوله پلیکا در نظر گرفته شود. مشاوره با تامین کنندگان معتبر بذر می تواند به شما در انتخاب بهترین گزینه کمک کند.
بهترین زمان کاشت خیار
تعیین زمان مناسب برای کاشت خیار نقش کلیدی در موفقیت پرورش این گیاه دارد. اگرچه در سیستم های کنترل شده مانند گلخانه ها یا setups داخل آپارتمان با نور مصنوعی می توان در تمام طول سال به کشت پرداخت، اما برای بهره مندی از نور و دمای طبیعی و کاهش هزینه ها، همگام سازی با فصل های طبیعی منطقی تر است. خیار گیاهی گرما دوست است و به دماهای پایین حساسیت نشان می دهد، بنابراین باید زمان کاشت را طوری تنظیم کرد که دوره رشد فعال آن با دماهای مطلوب همزمان باشد.
در کشت فضای باز، این زمان به شدت وابسته به اقلیم منطقه است، اما در سیستم های لوله پلیکا که ممکن است در فضای باز یا نیمه بسته قرار گیرند، همچنان دما و نور طبیعی فاکتورهای مهمی هستند. در ادامه به تفکیک زمان های معمول کاشت در فصول مختلف می پردازیم و نکاتی را برای هر فصل در سیستم لوله پلیکا ارائه می دهیم. هدف این است که گیاه قبل از رسیدن سرما یا گرمای شدید، دوره رشد و باردهی اصلی خود را طی کند.
تنظیم زمان کاشت با توجه به طول دوره رشد واریته انتخابی نیز ضروری است. برخی ارقام زودرس تر هستند و برخی دیررس تر. این موضوع بر زمان شروع برداشت تاثیر می گذارد. همچنین، در نظر گرفتن زمان لازم برای تولید نشاء، که معمولاً چند هفته طول می کشد، در برنامه ریزی کلی کاشت مهم است.
زمان کاشت خیار بهاره
کاشت خیار در فصل بهار یکی از رایج ترین و مناسب ترین زمان ها برای شروع پرورش این گیاه است، به خصوص اگر سیستم لوله های پلیکا در فضای باز یا نیمه باز قرار گیرد. بهترین زمان برای شروع کاشت بهاره، پس از رفع کامل خطر سرمازدگی بهاره و زمانی است که دمای خاک (یا بستر کشت در لوله) به حداقل ۱۵ درجه سانتی گراد رسیده باشد. دمای ایده آل برای جوانه زنی بذر در حدود ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتی گراد است، بنابراین شروع با بذر در هوای نسبتاً خنک بهار ممکن است نیازمند استفاده از وسایل گرمایشی یا کشت اولیه در محیطی گرم تر باشد.
در مناطق معتدل، معمولاً از اواخر اسفند یا اوایل فروردین می توان اقدام به کشت نشاء در لوله ها نمود. اگر قصد دارید بذر را مستقیماً در لوله ها بکارید، بهتر است کمی صبر کنید تا دمای محیط و بستر کشت گرم تر شود، معمولاً اواخر فروردین یا اوایل اردیبهشت. شروع زودهنگام در بهار، به گیاه این فرصت را می دهد که قبل از گرمای شدید تابستان، دوره رشد رویشی قوی ای داشته باشد و وارد فاز گلدهی و میوه دهی شود.
نور خورشید در بهار به تدریج افزایش می یابد که برای رشد اولیه گیاه خیار بسیار مطلوب است. با این حال، باید مراقب نوسانات دمایی در شب های اولیه بهار بود. استفاده از پوشش های موقت یا قرار دادن سیستم لوله ها در مکانی sheltered می تواند به محافظت از گیاهان جوان کمک کند.
کاشت خیار در تابستان
کاشت خیار در فصل تابستان در مناطقی که تابستان های معتدل دارند یا در سیستم های کنترل شده (مانند گلخانه های خنک شونده یا داخل خانه با تهویه مناسب) امکان پذیر است. دمای ایده آل برای رشد و باردهی خیار بین ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی گراد در روز و بالای ۱۵ درجه سانتی گراد در شب است. در تابستان های گرم، دمای بالای ۳۰ درجه سانتی گراد می تواند باعث کاهش گلدهی، ریزش گل ها و میوه ها، و کاهش کیفیت محصول شود.
اگر در منطقه گرمسیر زندگی می کنید و قصد کشت تابستانه در لوله های پلیکا را دارید، باید تدابیری برای کاهش دما بیندیشید. این تدابیر می تواند شامل استفاده از سایه بان، افزایش تهویه، و اطمینان از خنک ماندن محلول غذایی باشد. لوله های پلیکا تیره رنگ می توانند گرمای زیادی جذب کنند، بنابراین رنگ کردن آن ها به رنگ روشن تر یا عایق بندی می تواند مفید باشد. آبیاری منظم و کافی در تابستان های گرم حیاتی است، زیرا بستر کشت در لوله ها سریع تر خشک می شود.
شروع کشت در اوایل تابستان می تواند منجر به برداشت محصول در اواخر تابستان و اوایل پاییز شود. در مناطق سردسیر، کاشت در اواسط تابستان ممکن است برای برداشت قبل از سرمای پاییز مناسب باشد. در هر صورت، مدیریت دما و رطوبت، و تامین نور کافی (بدون ایجاد سوختگی برگ ها در اثر آفتاب شدید) چالش های اصلی پرورش خیار در لوله پلیکا در تابستان هستند.
کاشت خیار پاییزه
کاشت خیار برای برداشت در فصل پاییز معمولاً در مناطقی با تابستان های گرم و پاییزهای معتدل انجام می شود. در این مناطق، بذرها یا نشا ها در اواخر تابستان (مرداد یا اوایل شهریور) کاشته می شوند تا گیاهان در هوای خنک تر پاییز به رشد و باردهی برسند. دمای ملایم پاییز برای پرورش خیار بسیار مناسب است و معمولاً با مشکلات کمتری از نظر گرما یا آفات تابستانه مواجه خواهید شد.
اگر سیستم لوله های پلیکا در فضای باز قرار دارد، باید زمان کاشت را طوری تنظیم کنید که برداشت اصلی محصول قبل از شروع سرمای شدید پاییز یا زمستان به پایان برسد. خیار به یخبندان حساس است و دماهای نزدیک صفر درجه سانتی گراد می تواند به گیاه آسیب جدی وارد کند. در صورت نیاز، می توان با استفاده از پوشش های موقت یا انتقال سیستم به مکانی سرپوشیده، فصل برداشت را کمی طولانی تر کرد.
در سیستم های لوله پلیکا که در محیط های داخلی یا گلخانه های گرم شونده قرار دارند، کشت پاییزه می تواند به عنوان بخشی از یک چرخه تولید مداوم در نظر گرفته شود. در این شرایط، مدیریت نور (احتمالاً با نور مکمل در روزهای کوتاه پاییز و زمستان) و دما اهمیت بیشتری پیدا می کند. انتخاب ارقامی که به نور کمتری در روزهای کوتاه پاییز مقاوم هستند نیز می تواند مفید باشد.
شرایط مناسب کاشت خیار
برای موفقیت در کاشت و پرورش خیار، به ویژه در سیستم های نوین مانند لوله های پلیکا، فراهم کردن شرایط محیطی ایده آل ضروری است. گیاه خیار به نور کافی نیاز دارد؛ حداقل ۶ تا ۸ ساعت نور مستقیم خورشید در روز برای رشد سالم و تولید میوه فراوان ضروری است. در سیستم های داخلی یا در فصول کم نور، استفاده از نورهای مکمل رشد (مانند لامپ های LED مخصوص پرورش گیاه) توصیه می شود. شدت و طیف نور باید متناسب با مرحله رشد گیاه تنظیم شود.
دما نیز فاکتور حیاتی دیگری است. دمای ایده آل برای رشد فعال خیار بین ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی گراد در طول روز و بالاتر از ۱۵ درجه سانتی گراد در طول شب است. دماهای پایین تر از ۱۰ درجه سانتی گراد می تواند باعث توقف رشد و آسیب به گیاه شود، در حالی که دماهای بسیار بالا (بالای ۳۰ درجه سانتی گراد) می تواند منجر به ریزش گل ها و کاهش کیفیت میوه گردد. در سیستم لوله پلیکا، دمای محیط اطراف لوله ها و همچنین دمای محلول غذایی باید کنترل شود.
رطوبت محیطی نیز بر سلامت گیاه تاثیرگذار است. رطوبت نسبی ۵۰ تا ۷۰ درصد معمولاً برای خیار مناسب است. رطوبت خیلی پایین می تواند باعث تنش آبی و مشکلات گرده افشانی (در ارقام غیرپارتنوکارپ) شود، در حالی که رطوبت خیلی بالا خطر ابتلا به بیماری های قارچی را افزایش می دهد. تهویه مناسب، به خصوص در سیستم های متراکم کشاورزی عمودی، برای کنترل دما، رطوبت و پیشگیری از بیماری ها حیاتی است. در سیستم لوله پلیکا، اطمینان از گردش هوای کافی در اطراف بوته ها مهم است.
آماده سازی بستر کاشت
برخلاف روش های سنتی که از خاک به عنوان بستر کشت استفاده می شود، در کاشت خیار در لوله پلیکا از محیط های بدون خاک استفاده می شود. این محیط ها باید دارای ویژگی های خاصی باشند تا بتوانند رطوبت و هوا را به خوبی در اختیار ریشه ها قرار دهند و همچنین بتوانند محلول غذایی را به طور موثر منتقل کنند. مواد رایج مورد استفاده شامل پرلیت، ورمیکولیت، کوکوپیت (الیاف نارگیل)، پشم سنگ، یا مخلوطی از این مواد هستند. انتخاب بستر کشت مناسب به نوع سیستم آبیاری و ترجیحات شما بستگی دارد.
قبل از پر کردن لوله ها، بستر کشت باید آماده شود. برخی مواد مانند کوکوپیت نیاز به شستشو و بافرینگ دارند تا نمک های اضافی آن ها حذف شود. بستر باید مرطوب باشد اما اشباع از آب نباشد. لوله های پلیکا باید برای کاشت آماده شوند. این شامل برش لوله ها به طول دلخواه، مسدود کردن دو انتهای آن ها و ایجاد حفره هایی با فاصله مناسب در طول لوله است. اندازه حفره ها باید به اندازه ای باشد که نشا یا بذر در آن قرار گیرد و ریشه ها فضای کافی برای رشد داشته باشند.
انتخاب بستر کشت مناسب در سیستم لوله پلیکا برای تامین همزمان رطوبت و هوادهی ریشه حیاتی است؛ موادی مانند کوکوپیت و پرلیت گزینه های محبوبی هستند.
فاصله بین حفره ها به واریته خیار و تراکم مورد نظر بستگی دارد، اما معمولاً بین ۲۰ تا ۴۰ سانتی متر است. پس از آماده سازی لوله ها، بستر کشت در آن ها ریخته می شود و به آرامی فشرده می گردد. این آماده سازی دقیق بستر و لوله ها، محیطی ایده آل برای استقرار ریشه ها و رشد اولیه گیاهان فراهم می کند و اساس موفقیت در این روش پرورش را تشکیل می دهد.
بررسی انواع روش های کاشت خیار
کاشت خیار به روش های مختلفی انجام می شود که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. روش سنتی، کشت در زمین زراعی یا باغچه با استفاده از خاک است که نیازمند فضای نسبتاً زیاد و خاک حاصلخیز با زهکشی مناسب است. این روش به شرایط آب و هوایی منطقه وابسته است و مدیریت آفات و بیماری های خاکزی در آن چالش برانگیزتر است.
روش های مدرن تر شامل کشت گلخانه ای و انواع سیستم های هیدروپونیک و بدون خاک است. کشت گلخانه ای امکان کنترل دقیق تر دما، رطوبت و نور را فراهم می کند و اجازه تولید در تمام طول سال را می دهد. سیستم های هیدروپونیک، مانند NFT (Nutrient Film Technique) یا DWC (Deep Water Culture)، از آب یا محلول غذایی به عنوان محیط اصلی رشد استفاده می کنند و نیاز به بستر کشت جامد را به حداقل می رسانند.
روش کاشت خیار در لوله پلیکا در واقع نوعی سیستم هیدروپونیک یا نیمه هیدروپونیک محسوب می شود که از لوله های PVC برای نگهداری بستر کشت و عبور محلول غذایی استفاده می کند. این روش برای فضاهای محدود بسیار مناسب است و امکان کشاورزی عمودی را فراهم می کند. مزایای این روش شامل صرفه جویی در آب و مواد غذایی، کاهش بیماری های خاکزی، و امکان کنترل دقیق تر تغذیه گیاه است. معایب آن می تواند شامل هزینه اولیه راه اندازی، نیاز به دانش فنی برای مدیریت محلول غذایی، و وابستگی به برق برای پمپ آب باشد. این روش ترکیبی از سادگی نسبی (در مقایسه با سیستم های هیدروپونیک پیچیده) و بهره وری بالا در استفاده از فضای موجود است.
روش های تولید نشاء خیار گلخانه ای
تولید نشا ی قوی و سالم، گام مهمی در تضمین موفقیت کشت خیار در لوله پلیکا است. شروع با نشاء به جای بذر مستقیم، مزایایی مانند یکنواختی بیشتر در رشد اولیه، کاهش زمان لازم در سیستم اصلی و محافظت بهتر از گیاه جوان در برابر شرایط نامساعد محیطی را به همراه دارد. نشاء خیار را می توان به روش های مختلفی تولید کرد که اغلب در محیط های کنترل شده مانند گلخانه یا محیط داخلی انجام می شود.
یکی از روش های رایج، استفاده از سینی های نشاء با خانه های کوچک است که با بستر کشت مناسب پر می شوند. این بستر می تواند مخلوطی از پیت ماس، ورمیکولیت یا کوکوپیت باشد. بذرها، که ممکن است قبلاً خیسانده شده باشند، در عمق حدود ۱ تا ۲ سانتی متری در هر خانه کاشته می شوند. روش دیگر، استفاده از مکعب های کشت مانند پشم سنگ یا پیت پلت است که بذر مستقیماً در آن ها قرار می گیرد. این مکعب ها رطوبت را به خوبی حفظ کرده و محیطی ایده آل برای جوانه زنی فراهم می کنند.
پس از کاشت بذر، سینی ها یا مکعب ها در محیطی گرم (دمای ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتی گراد) و مرطوب قرار داده می شوند تا بذرها جوانه بزنند. پس از ظهور برگ های حقیقی (معمولاً ۲ تا ۳ برگ)، نشاء آماده انتقال به سیستم اصلی لوله های پلیکا می شود. در طول دوره تولید نشاء، باید به نور کافی و آبیاری منظم توجه داشت. نشاءهای سالم دارای ریشه های سفید و قوی و برگ های سبز و شاداب هستند. استفاده از بذرهای باکیفیت و محیط کشت تمیز، خطر بیماری های نشاء را به حداقل می رساند.
انتقال نشاء خيار
فرآیند انتقال نشا ی خیار از سینی نشاء یا مکعب کشت به سیستم اصلی لوله های پلیکا یک مرحله حساس است که نیازمند دقت و احتیاط فراوان است. نشاء باید زمانی منتقل شود که به اندازه کافی قوی شده باشد (معمولاً با داشتن ۲ تا ۳ برگ حقیقی) اما ریشه های آن هنوز در فضای محدود اولیه بیش از حد متراکم نشده باشند. اگر نشاء بیش از حد در محیط اولیه بماند، ریشه ها ممکن است گره بخورند و رشد پس از انتقال با مشکل مواجه شود.
برای انتقال، ابتدا باید حفره های مناسب در لوله های پلیکا که با بستر کشت پر شده اند، آماده باشند. نشاء را با دقت از سینی یا مکعب جدا کرده و سعی کنید کمترین آسیب به ریشه ها وارد شود. اگر از مکعب های پشم سنگ یا پیت پلت استفاده کرده اید، می توانید کل مکعب را در حفره قرار دهید. اگر نشاء در سینی با بستر پودری رشد کرده، با احتیاط توده ریشه و بستر اطراف آن را برداشته و در حفره لوله قرار دهید.
پس از قرار دادن نشاء در حفره، اطراف آن را با کمی از بستر کشت پر کرده و به آرامی فشار دهید تا نشاء محکم شود. بلافاصله پس از انتقال، باید اقدام به آبیاری ملایم نمود تا بستر کشت مرطوب شده و ریشه ها به محیط جدید عادت کنند. در روزهای اولیه پس از انتقال، ممکن است نشاء کمی پژمرده به نظر برسد که این طبیعی است و معمولاً با استقرار ریشه ها برطرف می شود. تامین رطوبت کافی محیط و جلوگیری از تابش مستقیم و شدید نور خورشید در ساعات اوج گرما در روزهای اول می تواند به کاهش تنش انتقال کمک کند.
عمق و فاصله کاشت
تعیین عمق و فاصله مناسب برای کاشت خیار در لوله های پلیکا از اهمیت بالایی برخوردار است تا گیاهان فضای کافی برای رشد داشته باشند و از نور و هوا به خوبی بهره مند شوند. عمق کاشت بذر معمولاً ۱ تا ۲ سانتی متر در بستر کشت درون لوله است. اگر از نشاء استفاده می کنید، باید آن را در عمقی قرار دهید که سطح بالای بستر کشت نشاء هم سطح یا کمی پایین تر از سطح بستر کشت در لوله باشد. کاشت عمیق تر می تواند باعث پوسیدگی ساقه در محل تماس با بستر مرطوب شود.
فاصله بین گیاهان در طول لوله به واریته خیار و نوع رشد آن (رونده یا بوته ای) و همچنین تراکم سیستم بستگی دارد. برای ارقام رونده که رشد قوی تری دارند، فاصله بیشتری نیاز است، معمولاً حدود ۳۰ تا ۴۰ سانتی متر بین هر گیاه. برای ارقام بوته ای یا در سیستم هایی با تراکم بالاتر و مدیریت دقیق تر، ممکن است بتوان این فاصله را کمی کمتر کرد، مثلاً ۲۵ تا ۳۰ سانتی متر. هدف از رعایت فاصله مناسب، اطمینان از دسترسی کافی هر بوته به نور، هوا و مواد غذایی است.
در سیستم های کشاورزی عمودی با لوله های پلیکا، علاوه بر فاصله افقی روی یک لوله، فاصله عمودی بین لوله ها نیز مهم است تا برگ های گیاهان در لوله های بالایی، روی گیاهان لوله های پایین تر سایه نیندازند. این فاصله باید به اندازه ای باشد که نور به تمام سطوح برگ برسد و تهویه مناسب برقرار باشد. برنامه ریزی دقیق در مرحله طراحی و ساخت سیستم لوله پلیکا، با در نظر گرفتن اندازه نهایی گیاه، کلید دستیابی به تراکم و فاصله ایده آل است که به حداکثر تولید محصول منجر می شود.
آبیاری خیار پس از کاشت
آبیاری در سیستم کاشت خیار در لوله پلیکا که از بستر بدون خاک استفاده می کند، معمولاً به صورت تامین محلول غذایی انجام می شود. این محلول ترکیبی از آب و کودهای محلول در آب است که تمامی عناصر غذایی مورد نیاز گیاه را تامین می کند. روش آبیاری اغلب به صورت قطره ای یا با استفاده از پمپ برای چرخاندن محلول در سیستم های هیدروپونیک (مانند NFT یا DFT) است. در سیستم های قطره ای، قطره چکان ها در نزدیکی پایه هر گیاه قرار می گیرند تا محلول غذایی به طور مستقیم وارد بستر کشت شود.
آبیاری در سیستم لوله پلیکا به معنی تامین محلول غذایی حاوی تمام عناصر مورد نیاز گیاه است؛ تنظیم pH و EC محلول برای جذب بهینه عناصر حیاتی است.
میزان و دفعات آبیاری به عواملی مانند سن گیاه، دما و رطوبت محیط، نوع بستر کشت و سیستم مورد استفاده بستگی دارد. گیاهان جوان نیاز کمتری به آب دارند، اما با رشد بوته و افزایش سطح برگ، نیاز آبی به سرعت افزایش می یابد، به خصوص در هوای گرم و آفتابی. در سیستم های بدون خاک، بستر به سرعت خشک می شود، بنابراین آبیاری باید منظم و در صورت لزوم چندین بار در روز انجام شود.
کیفیت آب مورد استفاده برای تهیه محلول غذایی بسیار مهم است. میزان املاح (EC آب) و pH آن باید در محدوده مناسب برای جذب عناصر غذایی توسط ریشه باشد. معمولاً pH محلول غذایی برای خیار بین ۵.۵ تا ۶.۵ تنظیم می شود. پایش منظم EC و pH محلول غذایی و تنظیم آن ها در صورت نیاز، برای جلوگیری از کمبود یا مسمومیت غذایی در گیاه ضروری است. آبیاری صحیح و تامین محلول غذایی متعادل، نقش حیاتی در رشد سالم، گلدهی و تشکیل میوه فراوان دارد.
مراقبت های پس از کاشت خیار
پس از استقرار نشا ها در لوله های پلیکا و شروع رشد اولیه، مراقبت های مستمر برای اطمینان از سلامت و باردهی حداکثری گیاهان ضروری است. این مراقبت ها شامل مدیریت دما، رطوبت و نور، تامین محلول غذایی مناسب، حمایت از بوته ها، هرس، مدیریت آفات و بیماری ها، و در نهایت آماده سازی برای برداشت محصول است. در سیستم های کشاورزی عمودی با لوله های پلیکا، به دلیل رشد رو به بالای گیاه، حمایت مناسب از بوته ها با استفاده از نخ یا توری ضروری است تا ساقه و میوه ها آسیب نبینند.
پایش منظم گیاهان برای شناسایی زودهنگام علائم کمبود عناصر غذایی، حمله آفات (مانند شته، مگس سفید، کنه عنکبوتی) یا بروز بیماری ها (مانند سفیدک پودری، سفیدک داخلی) اهمیت زیادی دارد. در صورت مشاهده هرگونه مشکل، باید به سرعت اقدام به درمان مناسب نمود. استفاده از روش های کنترل بیولوژیک یا سموم کم خطر در محیط های بسته ارجحیت دارد. تهویه مناسب و حفظ فاصله بین گیاهان می تواند به کاهش شیوع بیماری ها کمک کند.
مدیریت محلول غذایی شامل پایش منظم EC و pH و تنظیم آن ها، و همچنین تعویض دوره ای محلول برای جلوگیری از تجمع املاح و عناصر ناخواسته است. با رشد گیاه و افزایش نیاز آن به عناصر، غلظت محلول غذایی (EC) ممکن است نیاز به تنظیم داشته باشد. این مراقبت های دقیق و به موقع، تضمین کننده رشد قوی بوته ها و تولید مداوم و باکیفیت محصول خیار در سیستم لوله پلیکا خواهد بود.
هرس اولیه خيار
هرس اولیه در پرورش خیار، به خصوص در سیستم های کشاورزی عمودی مانند کاشت در لوله پلیکا، نقش مهمی در هدایت رشد گیاه و افزایش باردهی دارد. هدف از هرس اولیه، تمرکز انرژی گیاه بر رشد ساقه اصلی و ایجاد یک ساختار قوی برای تحمل بار میوه است. در مراحل اولیه رشد، زمانی که بوته هنوز کوچک است، معمولاً تا ارتفاع حدود ۳۰ تا ۵۰ سانتی متری از سطح بستر، تمامی شاخه های فرعی (جانبی)، گل ها و میوه های کوچکی که تشکیل می شوند، حذف می گردند.
این کار باعث می شود که گیاه به سرعت رشد قدی داشته باشد و ساقه اصلی قوی تر شود. حذف شاخه های فرعی پایینی همچنین به بهبود تهویه در قسمت پایین بوته و کاهش خطر بیماری های قارچی کمک می کند. فرآیند هرس باید با دقت و با استفاده از ابزار تمیز و تیز انجام شود تا به ساقه اصلی آسیب وارد نشود. زخم های ناشی از هرس را می توان در صورت لزوم با مواد ضدعفونی کننده پوشاند.
پس از رسیدن گیاه به ارتفاع مورد نظر و ایجاد ساختار قوی، می توان اجازه داد که شاخه های فرعی در قسمت های بالاتر تشکیل شوند و میوه بدهند. روش هرس در مراحل بعدی رشد می تواند بسته به نوع واریته و سیستم پشتیبانی متفاوت باشد. هرس منظم شاخه های فرعی و برگ های پیر یا آسیب دیده در طول دوره رشد، به حفظ سلامت گیاه و هدایت انرژی آن به سمت تولید میوه کمک می کند.
پائین کشی بوته های خيار
پائین کشی بوته های خیار یک تکنیک متداول در سیستم های کشت گلخانه ای و کشاورزی عمودی است که در سیستم های کاشت در لوله پلیکا نیز کاربرد دارد، به خصوص اگر گیاهان به سمت بالا هدایت شده و به سقف یا سازه حمایتی بالایی رسیده اند. هدف از پائین کشی، مدیریت ارتفاع بوته و نگه داشتن منطقه باردهی (بخشی از ساقه که میوه ها روی آن تشکیل می شوند) در ارتفاعی قابل دسترس برای برداشت محصول است.
زمانی که ساقه اصلی گیاه به انتهای نخ یا سیستم حمایتی بالایی می رسد، به جای اینکه اجازه دهیم گیاه روی سازه بالایی پخش شود، برگ های پایینی ساقه (معمولاً برگ های پیر یا غیرفعال) به تدریج حذف می شوند و سپس ساقه اصلی به آرامی از روی نخ یا حمایت بالایی شل شده و قسمت پایین ساقه، که اکنون بدون برگ است، به صورت حلقه ای روی زمین یا روی یک شاسی مخصوص قرار داده می شود. سپس گیاه مجدداً به نخ یا حمایت بالایی بسته می شود.
این فرآیند به گیاه اجازه می دهد که به رشد قدی خود ادامه دهد و منطقه باردهی جدید در ارتفاع پایین تری شکل گیرد. هرس برگ های پایینی باید با دقت انجام شود و نباید تعداد زیادی برگ در یک نوبت حذف شوند (معمولاً حداکثر ۳ برگ در هر نوبت) تا به گیاه شوک وارد نشود و حداقل ۱۸ تا ۲۵ برگ سالم روی بوته باقی بماند. پائین کشی منظم باعث می شود که پرورش گیاه برای دوره طولانی تری ادامه یابد و دسترسی به میوه ها برای برداشت آسان تر باشد.
برداشت محصول خيار
برداشت محصول خیار نقطه اوج فرآیند کاشت و پرورش است و نیازمند دقت و زمان بندی مناسب است. زمان برداشت به واریته خیار، شرایط رشد و ترجیح بازار یا مصرف شخصی بستگی دارد. به طور کلی، خیارها زمانی آماده برداشت هستند که به اندازه مناسب و رنگ سبز تیره رسیده اند و هنوز سفت و ترد هستند. برداشت منظم و به موقع، نه تنها کیفیت محصول را تضمین می کند، بلکه گیاه را تشویق به تولید بیشتر گل و میوه در آینده می کند.
خیارها معمولاً چند هفته پس از گلدهی آماده برداشت می شوند. در فصل رشد فعال، ممکن است نیاز باشد هر روز یا هر دو روز یک بار اقدام به برداشت نمود. نحوه برداشت نیز مهم است. برای جلوگیری از آسیب به بوته و سایر میوه ها، بهتر است خیار را با استفاده از یک چاقوی تیز یا قیچی باغبانی از ساقه جدا کنید. بریدن ساقه کوچک متصل به میوه بهتر از کشیدن یا پیچاندن آن است که می تواند به شاخه اصلی آسیب برساند.
پس از برداشت، میوه ها باید به سرعت خنک شوند تا تازگی و تردی خود را حفظ کنند. خیارهای برداشت شده در سیستم لوله پلیکا، به دلیل رشد در محیط کنترل شده و بدون تماس مستقیم با خاک، معمولاً تمیزتر هستند. پایش منظم گیاهان و برداشت به موقع میوه ها، بخش ضروری از مراقبت های پس از کاشت است که به سلامت کلی گیاه و افزایش میزان برداشت در طول فصل کمک می کند.
سوالات متداول
عوامل موثر بر رشد خیار چیست؟
عوامل اصلی شامل نور کافی، دمای مناسب، رطوبت محیطی و بستر، تامین متعادل عناصر غذایی (محلول غذایی در لوله پلیکا)، تهویه مناسب و مدیریت آفات و بیماری ها هستند.
خاک مناسب کشت خیار چه ویژگی هایی دارد؟
برای کاشت در لوله پلیکا از خاک استفاده نمی شود. بستر کشت مناسب باید سبک، با زهکشی عالی، قابلیت نگهداری رطوبت و هوا باشد، مانند پرلیت، کوکوپیت یا ورمیکولیت.
دمای مناسب برای رشد بذرهای خیار چقدر است؟
دمای ایده آل برای جوانه زنی بذرهای خیار بین ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتی گراد است. دماهای پایین تر یا بالاتر می تواند سرعت جوانه زنی را کاهش داده یا مانع آن شود.
میزان برداشت خیار گلخانه ای در هر هکتار چقدر است؟
میزان برداشت خیار گلخانه ای بسته به واریته، شرایط محیطی، مدیریت و طول دوره کشت بسیار متغیر است، اما می تواند از ۸۰ تا بیش از ۱۵۰ تن در هکتار در سال باشد.
بهترین کود برای خیار کدام است چه مقدار از آن استفاده کنیم؟
در سیستم لوله پلیکا، از کودهای کامل محلول در آب حاوی نیتروژن، فسفر، پتاسیم و عناصر ریزمغذی استفاده می شود. مقدار مصرف بر اساس مرحله رشد گیاه و با پایش EC محلول غذایی تنظیم می گردد.
