نحوه کاشت توت فرنگی در زمین کشاورزی

کشت توت‌فرنگی در زمین کشاورزی، اگر به‌صورت اصولی و علمی انجام شود، می‌تواند منبعی عالی برای درآمد و بهره‌برداری اقتصادی باشد. این میوه خوشمزه با تقاضای بالایی که در بازار دارد، یکی از گزینه‌های محبوب برای کشت در فصول معتدل است. اما برای رسیدن به برداشت پربار، باید با روش صحیح آماده‌سازی زمین، زمان مناسب کاشت، نحوه آبیاری، تغذیه گیاه و مراقبت‌های لازم آشنا باشید. در این مقاله از مجله دشت سرو، به‌صورت گام‌به‌گام شما را با تمامی مراحل و نکات مهم کاشت توت‌فرنگی در زمین کشاورزی آشنا می‌کنیم تا بتوانید محصولی با کیفیت و بازارپسند برداشت کنید.

شرایط محیطی لازم برای کشت توت فرنگی

برای دستیابی به بهترین عملکرد در کاشت توت فرنگی، شناخت و فراهم آوردن شرایط محیطی ایده آل ضروری است. این گیاه به عوامل خاصی مانند آب، دما و نور، خاک و محل مناسب برای کشت توت فرنگی حساس است و توجه به این موارد می تواند تفاوت چشمگیری در کیفیت و کمیت برداشت توت فرنگی ایجاد کند. توت فرنگی گیاهی آب دوست است و برای تولید میوه های درشت و باکیفیت، نیاز به دسترسی مداوم و کافی به آب دارد. انتخاب ارقام مقاوم به گرما در مناطق گرمسیری نیز حائز اهمیت است و باید در انتخاب رقم توت فرنگی لحاظ شود. آماده سازی زمین با در نظر گرفتن این شرایط، گام اول برای کاشت موفق است.

آب و هوای مناسب برای توت فرنگی

توت فرنگی در آب و هوای معتدل و مرطوب بهترین رشد را دارد. این گیاه نیمه مقاوم به سرما است و می تواند دمای منفی ۵ درجه سانتی گراد را بدون پوشش و تا منفی ۱۸ درجه سانتی گراد را با پوشش مخصوص تحمل کند. با این حال، در زمان گلدهی، دماهای زیر صفر (مثلاً زیر منفی ۱ درجه سانتی گراد) می تواند به گل ها و میوه های سبز آسیب جدی وارد کند. مناطق گرم و مرطوب، به ویژه قسمت های جنوبی زمین کشاورزی، معمولاً بازدهی بالاتری دارند. دما و نور نقش کلیدی در فرآیند رشد و باردهی ایفا می کنند و باید به دقت پایش شوند تا بهترین عملکرد حاصل شود.

خاک مناسب برای توت فرنگی

خاک ایده آل برای کاشت توت فرنگی، خاکی غنی، با زهکشی خوب و کمی اسیدی است که pH آن بین ۵.۵ تا ۷.۰ باشد. اگرچه توت فرنگی می تواند در انواع مختلف خاک رشد کند، اما خاک های نرم، شنی و رسی برای بازدهی بیشتر در اولویت قرار دارند. در خاک های رسی سنگین، اصلاح خاک با افزودن مقادیر زیادی کمپوست (حدود ۱۰ سانتی متر عمق) یا برگ های پوسیده ضروری است تا از فشرده شدن خاک و محدودیت رشد ریشه ها جلوگیری شود. انجام آزمایش خاک پیش از کاشت، به تنظیم pH و تامین عناصر غذایی لازم کمک شایانی می کند.

نور مناسب برای گیاه توت فرنگی

توت فرنگی برای رشد بهینه و تولید میوه های شیرین و باکیفیت، به حداقل ۶ تا ۸ ساعت آفتاب مستقیم و گرم در روز نیاز دارد. مکان هایی با آفتاب کامل بهترین شرایط را فراهم می کنند. کمبود نور می تواند منجر به کاهش باردهی و تولید ساقه های خزنده (رانر) بیشتر به جای میوه شود. بنابراین، انتخاب محلی در زمین کشاورزی که در طول روز تحت سایه درختان یا سازه های بلند قرار نگیرد، بسیار مهم است. اگرچه ارقام وحشی توت فرنگی می توانند در مناطق کمی سایه دار نیز رشد کنند، اما برای کاشت صنعتی توت فرنگی، نور کامل آفتاب بهترین گزینه است.

محل مناسب برای کشت توت فرنگی

انتخاب محل مناسب برای کشت توت فرنگی در زمین کشاورزی، از عوامل حیاتی در موفقیت این کاشت است. این محل باید دارای آفتاب کافی، خاک با زهکشی مناسب و دسترسی آسان به منبع آب برای آبیاری باشد. همچنین، بهتر است محلی انتخاب شود که از بادهای شدید محافظت شده و خطر یخ زدگی در اوایل بهار یا اواخر پاییز کمتر باشد. گردش زراعی و اجتناب از کاشت توت فرنگی در محلی که اخیراً گیاهان خانواده سولاناسه (مانند گوجه فرنگی یا سیب زمینی) کاشته شده اند، به کنترل آفات و بیماری ها کمک می کند و سلامت گیاه را تضمین می نماید.

انواع توت فرنگی

توت فرنگی دارای ارقام متنوعی است که هر یک ویژگی های خاص خود را دارند. این ارقام را می توان بر اساس زمان باردهی (بهاره، تابستانه، پاییزه) و مقاومت به شرایط محیطی دسته بندی کرد. برخی از ارقام معروف شامل ارقام روزخنثی (Ever-bearing) که در طول فصل بار می دهند و ارقام یک بار بارده (June-bearing) که محصول را در اوایل تابستان تولید می کنند، هستند. انتخاب رقم توت فرنگی مناسب برای کاشت در زمین کشاورزی باید با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه، هدف از کاشت (مصرف تازه، فرآوری) و مقاومت به آفات و بیماری های رایج در آن منطقه صورت گیرد. ارقامی مانند کاماروس، پاروس و آلمینو از جمله ارقام محبوب در ایران هستند.

بهترین زمان کشت توت فرنگی

بهترین زمان کاشت توت فرنگی در زمین کشاورزی به دو صورت پاییزه و بهاره انجام می شود. کاشت پاییزه معمولاً از اواخر مهر تا اواخر آبان ماه صورت می گیرد و گیاهان در فصل بهار سال بعد شروع به باردهی می کنند. این روش در مناطق با زمستان های معتدل و کوتاه ترجیح داده می شود. کاشت بهاره نیز عموماً در نیمه دوم اسفند یا فروردین ماه انجام می شود، پیش از آنکه هوا به شدت گرم شود. در این روش، گیاهان در همان سال شروع به میوه دهی می کنند، اما ممکن است بازدهی کمتری نسبت به کاشت پاییزه داشته باشند. انتخاب زمان کاشت به دما و نور منطقه و رقم انتخابی بستگی دارد.

مراحل کاشت و پرورش توت فرنگی در مزرعه

مراحل کاشت و پرورش توت فرنگی در مزرعه شامل چندین گام اساسی است که از آماده سازی زمین شروع شده و تا برداشت توت فرنگی ادامه می یابد. ابتدا باید زمین کشاورزی را به خوبی شخم زد و با افزودن کودهای آلی و کمپوست، خاک را غنی سازی کرد. سپس، نهال توت فرنگی یا بوته های حاصل از تقسیم طوقه را با روش کاشت مناسب در زمین قرار داد. رعایت فاصله مناسب بین بوته ها و ردیف ها برای تهویه و دسترسی به نور کافی ضروری است. پس از کاشت، آبیاری منظم و کوددهی بر اساس نیاز گیاه از اهمیت بالایی برخوردار است و به سلامت و بازدهی محصول کمک شایانی می کند.

در زمان کاشت توت فرنگی نه خیلی سطحی و نه خیلی عمیق بکارید

یکی از نکات حیاتی در روش کاشت توت فرنگی، رعایت عمق مناسب برای قرار دادن تاج (طوقه) گیاه است. نهال توت فرنگی نباید نه خیلی سطحی و نه خیلی عمیق کاشته شود. تاج گیاه (قسمت سبز رنگ که برگ ها از آن خارج می شوند) باید دقیقاً هم سطح خاک باشد؛ به گونه ای که ریشه ها کاملاً در خاک قرار گرفته و تاج بیرون از خاک بماند. کاشت عمیق می تواند منجر به پوسیدگی تاج و عدم جوانه زنی برگ های جدید شود، در حالی که کاشت سطحی باعث خشک شدن ریشه ها و عدم استقرار صحیح گیاه می گردد. عمق حفره ها حدود ۵ سانتی متر و فاصله بین آن ها ۱۵ سانتی متر توصیه می شود.

«تاج گیاه توت فرنگی باید دقیقاً هم سطح خاک باشد؛ نه خیلی عمیق و نه خیلی سطحی تا از پوسیدگی و خشک شدن ریشه ها جلوگیری شود.»

مدیریت و نگهداری توت فرنگی

پس از کاشت، مدیریت و نگهداری توت فرنگی شامل برنامه های منظم آبیاری، کوددهی، کنترل علف های هرز و مالچ پاشی است. این اقدامات به تضمین سلامت گیاه، افزایش باردهی و تولید میوه های باکیفیت کمک می کنند. کنترل آفات و بیماری ها نیز بخش مهمی از نگهداری است که باید به صورت مداوم رصد و در صورت لزوم با روش های مناسب مدیریت شود. هرس رانرها (ساقه های خزنده) نیز برای هدایت انرژی گیاه به سمت تولید میوه، به جای تکثیر بی رویه، اهمیت دارد. همچنین، گردش زراعی در سال های آتی برای حفظ سلامت خاک و کاهش فشار بیماری ها ضروری است.

آبیاری گیاه توت فرنگی

آبیاری گیاه توت فرنگی، به خصوص در مراحل اولیه استقرار و در طول دوره باردهی، بسیار حیاتی است. توت فرنگی به رطوبت ثابت نیاز دارد، اما باید از غرقاب شدن خاک پرهیز کرد تا از بروز بیماری های قارچی جلوگیری شود. بهترین سیستم آبیاری برای زمین کشاورزی، آبیاری قطره ای است؛ زیرا آب را مستقیماً به ناحیه ریشه می رساند، باعث صرفه جویی در مصرف آب می شود و از خیس شدن برگ ها که می تواند منجر به بیماری های قارچی شود، جلوگیری می کند. گلدان ها و ظروف کشت سریع تر خشک می شوند و ممکن است هر چند روز یک بار به آبیاری نیاز داشته باشند. نیاز آبی توت فرنگی در فصول گرم و خشک افزایش می یابد.

مالچ پاشی توت فرنگی

مالچ پاشی توت فرنگی یکی از روش های مؤثر در مدیریت و نگهداری توت فرنگی است که فواید بسیاری دارد. استفاده از مالچ، نیاز به آبیاری را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد، زیرا رطوبت خاک را حفظ می کند. همچنین، مالچ به حفظ دمای مناسب خاک کمک می کند؛ در زمستان خاک را گرم و در تابستان خنک نگه می دارد. کاه (بدون دانه و بدون علف کش) بهترین نوع مالچ برای توت فرنگی است، زیرا علاوه بر حفظ رطوبت، میوه ها را از تماس مستقیم با خاک دور نگه داشته و به برداشت تمیزتر و آسان تر کمک می کند. استفاده از پارچه های مخصوص یا برگ های خشک نیز گزینه های مناسبی هستند.

کودهای مورد نیاز توت فرنگی

کوددهی مناسب و به موقع، نقشی کلیدی در افزایش باروری و کیفیت برداشت توت فرنگی دارد. توت فرنگی گیاهی پرمصرف است و برای رشد بهینه و تولید میوه های درشت و خوش طعم، به عناصر غذایی مختلفی نیاز دارد. این عناصر شامل درشت مغذی ها مانند فسفر، نیتروژن (ازت) و پتاسیم و همچنین ریزمغذی ها مانند کلسیم و گوگرد می شوند. برنامه ریزی برای کوددهی باید بر اساس نتایج آزمایش خاک و مراحل مختلف رشد گیاه صورت گیرد تا نیازهای غذایی آن به طور کامل برطرف شود. استفاده از کودهای آلی در کنار کودهای شیمیایی توصیه می شود تا سلامت خاک نیز حفظ گردد.

کود فسفر برای توت فرنگی

کود فسفر برای توت فرنگی در مراحل ابتدایی رشد و توسعه ریشه نقش حیاتی دارد. فسفر به تقویت سیستم ریشه ای، افزایش گلدهی و بهبود کیفیت میوه ها کمک می کند. علائم کمبود فسفر شامل ارغوانی شدن پهنک برگ های پایینی است. بهترین زمان استفاده از کود فسفر، از زمان کاشت تا پایان گلدهی و مرحله تشکیل میوه است. ۲۰ روز پس از نشاء، استفاده از کودهای فسفردار باعث افزایش ریشه زایی می شود. در مرحله پیش از گلدهی، فسفر همراه با ریزمغذی ها و در دوره گلدهی همراه با پتاسیم و نیتروژن توصیه می شود. میزان مصرف بسته به روش کوددهی (کودآبیاری یا محلول پاشی) متفاوت است.

«کود فسفر برای توت فرنگی در تقویت ریشه ها و افزایش گلدهی حیاتی است و باید از زمان کاشت تا باردهی مورد توجه قرار گیرد.»

مثال کود: آیش NPK + TE 10-50-10

کود نیتروژن ازت برای توت فرنگی

کود نیتروژن (ازت) برای توت فرنگی عمدتاً در مراحل اولیه رشد رویشی گیاه کاربرد دارد و به تقویت برگ ها و ساقه ها کمک می کند. کمبود ازت باعث سبز روشن شدن برگ های مسن و در نهایت قرمز شدن آن ها می شود، در حالی که برگ های جوان در ابتدا سبزتر می مانند. ریزش بیش از حد گل ها و میوه ها و کوچک ماندن میوه ها نیز از نشانه های کمبود نیتروژن است. بهترین زمان مصرف این کود در فصل بهار و در اوایل رشد قوی گیاه است. باید از مصرف بیش از حد نیتروژن در مرحله قبل از گلدهی پرهیز کرد، زیرا ممکن است گیاه را از فاز زایشی به رویشی سوق دهد و باعث تولید شاخ و برگ بیشتر به جای میوه شود. میزان مصرف بسته به نوع کود و روش کوددهی (مایع یا جامد) متفاوت است.

مثال کود: آیش NPK 20-20-20، آیش NPK + TE 40-5-5

کود پتاسیم برای توت فرنگی

کود پتاسیم برای توت فرنگی نقش بسزایی در افزایش اندازه میوه، بهبود طعم، افزایش قند و ویتامین C و همچنین افزایش قابلیت نگهداری محصول دارد. کمبود پتاسیم با قهوه ای شدن و خشک شدن کناره های فوقانی برگ ها مشخص می شود. بهترین زمان استفاده از این کود، زمانی است که میوه وارد مرحله تشکیل فندقه (ابتدای رشد میوه) می شود. کوددهی در اوایل یا اواخر روز، زمانی که گرما شدید نیست، به جذب حداکثری کود کمک می کند. میزان مصرف کود پتاسیم نیز بسته به نوع کود (مایع یا جامد) و روش آبیاری متفاوت است و باید با دقت انجام شود تا بهترین نتیجه حاصل گردد.

مثال کود: آیش NPK + TE 12-12-36

کود کلسیم برای توت فرنگی

کود کلسیم برای توت فرنگی یکی از عناصر حیاتی برای استحکام دیواره های سلولی و جلوگیری از بروز بیماری های قارچی است. کلسیم نقش مهمی در تشکیل پکتین دارد که به پایداری بافت میوه کمک می کند. علائم کمبود کلسیم شامل مشکلات در توسعه میوه و برگ ها می شود. بهترین زمان مصرف این کود در مرحله شکل گیری و تشکیل میوه است تا محصولی با کیفیت بالا و طعم دلنشین حاصل شود. مصرف آن به روش آبیاری یا محلول پاشی توصیه می شود. دوز مصرفی کلسیم نیز بر اساس روش اعمال و نیاز زمین کشاورزی تعیین می گردد تا جذب بهینه صورت گیرد.

مثال کود: آیش اکتیو کلسیم (Active Ca & B-Mg)

کود گوگرد برای توت فرنگی

کود گوگرد برای توت فرنگی از عناصر پرمصرف و حیاتی است که در رشد، نمو و تولید پروتئین ها و ترکیبات مهم گیاه نقش دارد. کمبود گوگرد ابتدا در برگ های جوان مشاهده می شود که به رنگ سبز کمرنگ و زرد درمی آیند. همچنین، باعث کاهش رشد گیاه، کوتاه و باریک شدن برگ ها، و زرد شدن رگبرگ ها می شود. میوه ها نیز ممکن است به طور کامل نرسیده و سبز کمرنگ باقی بمانند. بهترین زمان استفاده از کود گوگرد، قبل از کاشت و مخلوط کردن با خاک (به صورت گرانوله) و در حین کشت به صورت مایع است. گوگرد همچنین به اصلاح pH خاک در خاک های قلیایی کمک می کند.

تکثیر توت فرنگی

تکثیر توت فرنگی عمدتاً به صورت رویشی و از طریق تقسیم طوقه یا استفاده از رانرها (ساقه های خزنده) انجام می شود. تکثیر از طریق بذر زمان بر است و معمولاً برای اهداف تجاری یا در زمین کشاورزی توصیه نمی شود، زیرا گیاهان حاصل از بذر ممکن است ویژگی های متفاوتی نسبت به گیاه مادر داشته باشند. تکثیر رویشی به تولید گیاهان جدید و هم شکل با سرعت بیشتر کمک می کند. بوته های توت فرنگی عمر مفید بین ۳ تا ۵ سال دارند و پس از آن نیاز به جایگزینی دارند. مدیریت صحیح رانرها می تواند به افزایش عمر مفید و بازدهی مزرعه کمک کند.

رانرها چه هستند

رانرها، ساقه های سطحی و بلندی هستند که از طوقه گیاه مادری توت فرنگی خارج می شوند. هر بوته توت فرنگی می تواند بین یک تا پنج رانر تولید کند. در محل گره های روی رانرها، ریشه ها و برگچه های جدیدی شکل می گیرند که می توانند به گیاهچه های جدید تبدیل شوند. اگر این رانرها به حال خود رها شوند، ریشه می دهند و گیاهان جدیدی را در اطراف گیاه مادری ایجاد می کنند که به همین دلیل توت فرنگی در طبیعت به صورت یک گیاه پوششی دیده می شود. با این حال، در کاشت صنعتی توت فرنگی، برای هدایت انرژی گیاه به سمت تولید میوه و جلوگیری از کاهش باردهی، معمولاً رانرها هرس می شوند، مگر اینکه هدف تکثیر باشد.

سوالات متداول

بهترین ارقام توت فرنگی برای کاشت در زمین کشاورزی کدامند؟

بهترین ارقام برای کاشت در زمین کشاورزی به شرایط محیطی و هدف از کاشت بستگی دارد. ارقام روزخنثی مانند کاماروس و پاروس برای باردهی طولانی مدت و ارقام یک بار بارده برای برداشت متمرکز در اوایل تابستان مناسب اند. مشاوره با کارشناسان محلی و آزمایش خاک جهت انتخاب رقم توت فرنگی مناسب منطقه شما توصیه می شود.

چه آفات و بیماری هایی توت فرنگی در زمین کشاورزی را تهدید میکند؟

توت فرنگی در زمین کشاورزی مستعد آفاتی مانند شته ها، کنه ها، و تریپس ها و بیماری هایی چون سفیدک پودری، لکه برگی، و پوسیدگی طوقه و ریشه است. کنترل آفات و بیماری ها از طریق گردش زراعی، زهکشی مناسب، مالچ پاشی و استفاده از ارقام مقاوم و در صورت لزوم، سموم ارگانیک یا شیمیایی مناسب انجام می شود.

چقدر طول میکشد توت فرنگی در زمین کشاورزی به بار بنشیند؟

توت فرنگی در زمین کشاورزی معمولاً بین ۶۰ تا ۹۰ روز پس از کاشت نهال، شروع به باردهی می کند. این زمان بسته به رقم توت فرنگی، زمان کاشت (پاییزه یا بهاره) و شرایط دما و نور محیط متفاوت است. کاشت پاییزه معمولاً محصول بیشتری در سال بعد می دهد و بازدهی بالاتری دارد.

توت فرنگی پس از کاشت چند سال در زمین کشاورزی محصول میدهد؟

توت فرنگی معمولاً پس از کاشت، برای ۳ تا ۵ سال در زمین کشاورزی محصول می دهد. پس از این دوره، بازدهی گیاه کاهش می یابد و کیفیت میوه ها نیز افت می کند. برای حفظ تولید بالا، توصیه می شود پس از گذشت چند سال، بوته های قدیمی با نهال توت فرنگی جدید جایگزین شوند و گردش زراعی رعایت شود.

بازدهی هر بوته توت فرنگی در زمین کشاورزی چقدر است؟

بازدهی هر بوته توت فرنگی در زمین کشاورزی بسته به رقم، شرایط خاک، آبیاری، کوددهی و مدیریت آفات و بیماری ها متغیر است. به طور میانگین، هر بوته می تواند بین ۰.۵ تا ۱ کیلوگرم میوه در یک فصل تولید کند. با آماده سازی زمین مناسب و روش کاشت اصولی، می توان به حداکثر بازدهی دست یافت و سودآوری مزرعه را افزایش داد.